Maria Berkan-Jabłońska

Celem artykułu jest prezentacja dokumentów rękopiśmiennych stanowiących spuściznę dziewiętnastowiecznej pisarki, Sabiny Grzegorzewskiej. Zespół materiałów, na który składają się listy, notatki z lektur, brudnopisy i czystopisy rozpraw, powieści oraz pamiętników, znajduje się aktualnie w zbiorach Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie. Artykuł przedstawia wstępnie ich zawartość, stan materialny, związki z wersjami drukowanymi za życia autorki i tuż po jej śmierci, a także omawia perspektywy dalszych etapów opracowywania tej spuścizny. Ważną kwestią jest pytanie o znaczenie podjętego zadania dla historii polskiego piśmiennictwa XIX wieku, zwłaszcza w odniesieniu do twórcy minorum gentium. Zdaniem autora artykułu, zasadne byłoby powiązanie metod analizy przedtekstów, przyjętych w badaniach genetycznych, z propozycjami tzw. genetyki kulturowej.

Tadeusz Budrewicz

Podstawą materiałową artykułu jest notes Adama Asnyka, który przechowuje Biblioteka Jagiellońska w Krakowie (Oddział rękopisów, sygn. 7185 I, numer inwentarzowy 16261). Zawiera 56 kart zapisanych po stronach recto i verso. Asnyk notował w nim wyrazy, które się rymowały. Używał notesu z gotowymi zestawieniami rymów jako pomocy podczas pisania wierszy. Lista tych wyrazów wykazuje wysoką frekwencję słów przyswojonych z łaciny, greki oraz zapożyczeń francuskich. Dotyczą pojęć abstrakcyjnych, kultury antyku, klasyki literackiej i nazw własnych, które się odnoszą do geografii świata i historii powszechnej. Oznacza to intelektualny i inteligencki model poezji. W zestawieniach słów częste są asocjacje wskazujące na ironiczną postawę poety wobec romantyzmu. Rymy nie tworzą przypadkowych układów słów o podobnej fonetyce, ale stanowią pola gramatyczne i semantyczne. Analiza notesu Asnyka pozwoliła na sformułowanie wniosków, że: 1) wbrew ustaleniom wersologów Asnyk używał w rymach form gramatycznych nieodmiennych (bezokolicznik, przysłówek); 2) rym niedokładny w polskiej poezji pojawił się wcześniej, niż dotąd sądzono (koniec XIX w.).

Agnieszka Kramkowska-Dąbrowska

Artykuł opowiada o archiwum Władysława Terleckiego przechowywanym w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Przekrojowo prezentuje jego zawartość oraz wskazuje znaczenie, jakie mają bruliony tekstów drukowanych i niepublikowane utwory pisarza w rozumieniu jego wyobraźni twórczej. Autorka rozważań podejmuje odnalezioną w brulionie pisarza metaforę pisania jako budowania plastra miodu i za jej pomocą, na wybranych przykładach z archiwum, przybliża metodę twórczą Terleckiego. Odtworzenie technicznej strony procesu pisania jest w przypadku tej twórczości niezwykle istotne, ponieważ rzuca światło na poetykę publikowanych utworów. Analizy poszczególnych maszynopisów, a także tekstów publikowanych pokazują także samoświadomość Terleckiego związaną z procesami twórczymi.

Sławomir Buryła

Artykuł traktuje o Dzienniku wojennym Leopolda Buczkowskiego. Chodzi o odpowiedź na pytanie dotyczące genezy tego tekstu, kolejnych faz jego powstawania. Jest to trudne zadanie, gdyż nie dysponujemy pierwotna wersją dzieła. Brak pierwotnej wersji utrudnia też badanie tzw. sfery materialnej dziennika. Możemy ja zrekonstruować tylko na podstawie zachowanej wersji rękopiśmienniczej. Autor artykułu (z pozycji problemów edytorskich i filologicznych) omawia też Dziennik wojenny na tle innych wczesnych utworów Buczkowskiego (Wertepy, Czarny potok, zbiór kilkudziesięciu wierszy). Wskazuje na potrzebę nowego wydania Dziennika wojennego oraz na błędy popełnione w istniejącym wydaniu.

Jędrzej Krystek, Jolanta Nawrot, Dagmara Nowakowska

Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza obejmuje prezentację zbiorów Archiwum Włodzimierza Odojewskiego w Poznaniu i refleksję nad metodą twórczą pisarza, a druga przedstawia zarys perspektyw badawczych w dziedzinie krytyki genetycznej, które otwierają zgromadzone w tymże archiwum materiały. Autorzy zastanawiają się nad tym, jak można badać maszynopisy i rękopisy pisarza oraz jak powinno się opracowywać je edytorsko, mając na uwadze indywidualny sposób pracy Odojewskiego.